Antyklerykalny piknik cz 2 – słów kilka o kłamstwie

Dawno, dawno temu (to tak coby postarzyć bloga) popełniłem byłem notkę w temacie tego, jakie mam zdanie na temat instytucji kościoła (antyklerykalny piknik - szatan zło i palenie kościołów). Pomyślałem sobie, że czas nadszedł, aby do tej notki co nieco dodać. Tym razem będzie więc o kłamstwie i o tym, jakie w tym temacie zdanie ma kościół. W kościele, do którego uczęszczałem jako mały piknik, proboszczem był pewien jegomość, który posiadł umiejętność bardzo sugestywnego prawienia kazań. Nie obejmowało to jednak lapidarnego wyrażania myśli, skutkiem czego jego kazania nierzadko trwały 30 minut. Tym niemniej czasem zdarzało mu się streścić. Kazanie, do którego chciałem się odnieść dotyczyło kłamstwa. Ksiądz bardzo obrazowo opisał pewną sytuację. Był sobie człowiek, który miał zeznawać w jakiejś sprawie. Człowiek ów chciał kłamać z premedytacją, przygotował sobie baterie argumentów etc. Przed rozprawą zapytano go, czy przysięga mówić prawdę i podsunięto mu krzyż. Człowiek powiedział, że owszem - będzie mówił prawdę i w tym momencie Jezus na krzyżu odwrócił głowę. Człowiek rzecz jasna momentalnie zmienił zapatrywania swe i jednak nie kłamał.

Historyjka z gatunku tych, które teraz bym wyśmiał. Ale wtedy miałem jakieś 5 lat chyba. Tym samym, to co usłyszałem – uznałem za prawdziwe. No, bo skoro bóg nie chce żebyśmy kłamali, to nie jest dziwnym to, że okazał swoje niezadowolenie z tegoż faktu. No i tak sobie pomyślałem, że to niezadowolenie nie musi być wcale tak łagodnie wyrażone. Aczkolwiek kłamać jako dziecko nie lubiłem, toteż się nie bałem zbytnio. Uznałem natomiast, że skoro ksiądz powiedział to, co powiedział, to wszyscy o tym wiedzą i będą się do tego stosować. Teraz wiem, że to był błąd fałszywej powszechności – wtedy mój poziom wiedzy był nieco niższy. Rzecz jasna, przekonałem się na własnej skórze, że jak to mawiał pewien bohater pewnego serialu: „everybody lies”. Tak samo, jak przekonałem się o tym, że mówienie prawdy przegrywa z kłamstwem, o ile kłamstwo jest lepiej zaserwowane. Domyślam się, że nie ja jeden dałem się nabrać. Domyślam się, że nie ja jeden czekałem na „boską interwencję”, kiedy ktoś bezczelnie kłamał. Domyślam się, że nie mnie jednemu nakładli do głowy bajek, które są delikatnie rzecz ujmując szkodliwe.

Bo o ile rozumiem, że można powiedzieć „kłamstwo jest złe – starajcie się mówić prawdę”, to wmawianie dzieciakom, że kłamanie sprawia, że w ich otoczeniu mogą zachodzić nadnaturalne zjawiska, to już insza inszość. Dorosły w to nie uwierzy – dziecko owszem. Bo niby czemu ma nie wierzyć? Bóg jest wszechmogący i nie lubi kłamców, no a skoro ich nie lubi i jest wszechmogący, to może skarcić kłamcę. Czy nie lepiej dzieciakom wytłumaczyć to, co było początkiem niniejszego akapitu? Czy nie lepiej wyjaśnić, że niektórzy ludzie kłamią i musimy być na to wyczuleni, zamiast bajdurzyć o figurkach na krzyżu, które głowy odwracają?

Ktoś może podnieść argument: „no dobrze, można niby porozmawiać w ten sposób z dzieciakami, ale one jeszcze nie rozumieją takich niuansów”. Tylko, że to argument z rodzaju tych, po użyciu których wygłaszającego tę opinię boli stopa (postrzał w stopę zawsze jest bolesny). Skoro bowiem nie są w stanie zrozumieć takich niuansów, to jak będą w stanie oddzielić prawdę od fikcji? Bo figurki odwracające głowy to fikcja. Tak samo jak fikcją jest wmawianie ludziom tego, że jeśli będą mówić prawdę, wszystko będzie dobrze. Abstrahując już od wymiaru wiary – wmawianie dzieciakom tego, że każdy zły uczynek zostanie ukarany, a na końcu zawsze będzie happy end to draństwo i nic więcej. Bo efekt takich pogadanek jest taki, że sporo ludzi może się przez pewną część swojego życia potykać o wiarę. Ludzie ci będą się znajdować pomiędzy młotem wiary a kowadłem codzienności. Mógłbym użyć innej metafory i napisać o żarnach codzienności i wiary, ale młot i kowadło brzmią nieco lepiej.

Jeszcze insza inszość to fakt, że kłamstwo kłamstwu nierówne. Dorosłej osobie nie da się wmówić tego, że kłamstwo jest „zawsze złe”, bo dorosły człowiek swoje przeżył i wie, że czasami „prawda powiedziana nie w porę bywa nieodróżnialna od chamstwa” (chyba poprawnie zacytowałem prof. Tokarza). Dzieciakowi można wmówić wszystko. Pytanie tylko – po jaką cholerę? Księża mają chyba nieco więcej niż 5 lat i są świadomi tego, że mówienie prawdy nie zawsze jest powodem do chwały. Ja rozumiem, że jak ktoś się podpiera absolutem (nie mylić z wódką), to trudno mu pogodzić się z tym, że normalny świat (aka codzienność) mają z absolutem niewiele wspólnego.

Taka mała dygresja: ciekawy mechanizm zaobserwowałem w ramach przyglądania się „prawdomównym”. To taki gatunek ludzi, który nie ma nic przeciwko temu, aby mówić prawdę na czyjś temat, ale jak się ich skonfrontuje z prawdą na ich temat, potrafią odpowiedzieć na to agresją. A jeśli, nie daj potworze spaghetti, dojdzie do sytuacji, w której przyłapie się takiego „prawdomównego” na kłamstwie – agresja all inclusive ;)

Chyba największy problem współczesnego kościoła polega na tym, że ów uczy młodych ludzi (tzn. starszych też próbuje, ale ci są uodpornieni trochę bardziej) tego, jak żyć w jakimś wyimaginowanym świecie, mającym z otaczającą nas rzeczywistością niewiele wspólnego.